‘In het boek schrijf ik het niet, maar vanavond zeg ik het wel: de AOW leidde tot 60.000 doden in Indonesië’. Aldus Henk Schulte Nordholt, samen met Harry Poeze auteur van het boek Merdeka. De strijd om de Indonesische onafhankelijkheid en de ongewisse uitkomst van de Republiek 1945-1950. Deze wat cynische kijk op de Nederlandse sociale zekerheid deelde Schulte Nordholt afgelopen maandag met het publiek tijdens de presentatie van zijn boek in de de aula van de Lutherse kerk, thuisbasis van de Universiteit van Amsterdam.
Er is op het ogenblik een vloedgolfje aan publiciteit rond de koloniale geschiedenis. De stapel nieuwe boeken naast mijn bureau groeit en wil o zo graag gelezen worden. Morgen komt het grote onderzoeksrapport met verschillende deelstudies uit. En dan zijn er ook nog wat romans over de Indonesische revolutie die op me wachten. Help! Gelukkig bederven boeken niet en ze leveren in ieder geval stof voor het schrijven van toekomstige blogs.
Merdeka springt er uit omdat het zich volledig richt op de Indonesische kant. Schulte Nordholt is bovendien een begenadigd spreker, reden genoeg om naar de aula te gaan. Het stelde niet teleur. We kregen onder meer een vermakelijke beschrijving van de chaos op een niet geheel willekeurige dag op Java in 1948, waarin Indonesische militairen van hot naar her rijden, vier lekke banden krijgen en eigenlijk niet weten wat nou hun opdracht is. Maar, benadrukt Schulte Nordholt, het boek is ook een serieuze poging om duidelijk te maken hoe ongewis de toekomst voor iedereen toen was. Er is aandacht voor ‘doodlopende verhalen’. Die krijgen van historici doorgaans weinig ruimte, maar kunnen wel inzicht geven in het verloop van de gebeurtenissen.
Beste voorbeeld van zo’n ‘doodlopend verhaal’ in Merdeka is de rol van de Indonesische communist Tan Malaka. Mede-auteur Harry Poeze heeft een héél dikke biografie (2.400 bladzijden) geschreven over deze man, die je gerust zijn held kan noemen. Niet vanwege de ideologie. Poeze meldt dat hij overtuigd sociaal-democraat is. Maar het avontuur in het leven van Tan Malaka fascineerde hem al als student geschiedenis. Poeze geeft ons een nieuwtje mee. Binnenkort krijgt Amsterdam een Tan Malaka straat. Nu Indonesië nog, zegt Poeze, want daar is de communist Malaka nog altijd taboe. Dat klopt, maar er is wel een Jalan Tan Malaka in Indonesië. Eentje maar, in West Sumatra. Maar daar is hij dan ook geboren.
Een gezelschap uiteenlopende historici was gevraagd hun mening over het boek te geven en dat deden ze met verve. Wie daarvan meer wil weten kan de hele presentatie hier online terugkijken. Dan gaat het over de allereerste president van de Zuid Molukse Republiek, de hoop die de Japanse bezetting bracht, de rol van de Chinezen in de revolutie, en waarom twee oude witte mannen uit het land van de koloniale heerser een hele traditionele politieke geschiedenis hebben geschreven.
Tot slot nog even de AOW en de 60.000 doden. Het is kort door de bocht, maar de stelling verwijst naar het besluit van premier Drees, eind 1948, om in te stemmen met de tweede grote militaire actie van Nederland in Indonesië. De premier wilde kost wat kost zijn plannen voor de sociale zekerheid in Nederland doorvoeren en had daarbij de steun van conservatieve coalitiegenoten nodig. Die waren uit op vernietiging van de Republiek Indonesië.
Nou, een tang op een varken lijkt mij sterk uitgedrukt. Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Suurhoff introduceerde in 1956 de AOW. Deze was de opvolger van de door W. Drees als minister van Sociale Zaken in 1947 ingevoerde "Noodwet Ouderdomsvoorziening", die uitdrukkelijk als tijdelijk bedoeld was.
Het AOW-stelsel is afgeleid van het Duits Bismarckmodel van de Altersrente (1898) waarbij in Nederland ELKE inwoner een wettelijk ouderdomspensioen opbouwt. In tegenstelling tot het Duits model waarbij ALLEEN werknemers een ouderdomspensioen opbouwen.
Opmerking; de aow leidde tot 60.000 doden! Slaat als een tang op een varken! De aow werd pas in jr. '60 ingevoerd; ik heb de eerste editie nog meegemaakt. Drees sr. wilde de verkiezingen winnen om voor het eerst premier te worden. Een draaikont omdat hij voordien met zijn (voor loper pvda) SDAP; vóór onafhankelijkheid van Indonesië was. Hij en Beel zijn verantwoordelijk voor de bersiap ellende! Geen zelfbeschikkingsrecht= geen merdeka! Dus amok= bersiap!
Harry Poeze heeft voor zijn biografie over Tan Malaka als enige buitenlandse onderzoeker toegang gekregen tot het Arsip Militèr.
Tan Malaka werd geboren op Sumatra, net zoals Mohammed Hatta (toekomstige vice-president) en Sutan Syahrir (toekomstige minister-president) . De laatste twee vormden met Sukarno het triumviraat van de macht. Tan Malaka hoort hier eigenlijk ook bij. Ik verwacht dat de biograaf Poeze de positie van Malaka t.o.v. het triumviraat heeft belicht en ook de positie van hem tegenover de andere Sumatranen Hatta en Syahrir (twee studievrienden in Nederland). Hoe stond hij eigenlijk in deze pikorde?
Het is niet verbazingwekkend dat de communist Malaka, uiteindelijk werd geliquideerd. De Revolusi at haar eigen kinderen op.