Prettig dat ik vandaag wat meer zie van deze stad waar ik nooit eerder was. De verhalen hier spelen zich vooral af in 1945 en 1946. Ze gaan over het grote Japanse interneringskamp Lampersari, waar onder meer acteur Willem Nijholt als kleine jongen zat. Over de hevige gevechten tussen Indonesiërs en Japanners in oktober 1945 (jaa, dat gebeurde ook). Over de komst van de Nederlandse Tijgerbrigade in maart 1946 en de gevechten die daarop volgden tussen Indonesiërs en Nederlanders.
We beginnen de dag in Lampersari, nog steeds een wijk van Semarang. Weinig herinnert aan de tijd van de Japanse bezetting. Enkele gebouwen, een paar huizen. Waaronder het huis bij de oorspronkelijke poort. Daar zat de Nederlandse kampleiding en in al z’n vervallenheid biedt het pand een fascinerende aanblik. Het staat te koop. Onze jonge gids, Mozes Budiono, zou er graag een museum zien. Erg hoog schat hij de kans niet in. Ik moet denken aan Westerbork, waar het huis van kampcommandant Gemmeker heel zorgvuldig geconserveerd is.
foto: David Soltau
Semarang bleef na de overgave van Japan een roerige stad. Met name Indonesische jongeren probeerden op alle mogelijke manier Japanse wapens buit te maken. Dat liep danig uit de hand. Daarover later meer, als we gaan praten met studenten die betrokken zijn bij de jaarlijkse re-enactment van de ‘Vijfdaagse Slag’ van oktober 1945. Vanmiddag filmen we alvast bij de Bulu gevangenis, de plek waar het begon. In Nederland spraken we iemand die er als jongen gevangen zat. En het geratel van geweren hoorde toen opgesloten Japanners werden vermoord. Daar bestaat een akelige foto van.
foto: David Soltau
We doen nog een rijtje plekken die van belang zijn. Het hoofdkwartier van de Tijgerbrigade; de zogenaamde Tijgerclub, waar officieren zich konden vermaken; het postkantoor. Allemaal prachtige gebouwen uit de koloniale tijd. Semarang heeft er daarvan nog behoorlijk wat, al zijn ze soms verstopt achter schuttingen of omringd door smakeloze nieuwbouw.
Ik moet Joost van Bodegom teleurstellen.
Ook David van Reybroeck heeft het over "Japanse burgers". die in de Bulu gevangenis werden afgeslacht, zie p.321 van het boek.
Als ik hem was, zou ik het boek tot het eind toe te lezen, anders dan 1 (één) overhaastige conclusie te trekken .
Japanse burgers waren afkomstig van de staalfabriek in Tjepering, vlakbij Kendal en hadden als eindbestemming Temanggoeng wachtende op de aankomst van de Geallieerden. Ze waren in Transit in Semarang, zie Han Bing Siong "The secret of major Kido, The battle of Semarang 15-19 oktober 1945", artikel is on-line te lezen.
Trouwens, ik heb wel kritiek op de NSB-stereotypering van Indo-Europeanen in zijn boek, maar dat is geen doorslaggevende reden om het door hem persoonlijk gesigneerde boek te lezen, in tegendeel.
Ach ja, Semarang waarover ene Van Reytbroek zulke vreemde verhalen vertelt. Ben op dat punt bestopt en heb he b oek bij mijn buurman teruggebracht.
De Japanners in de Boeloe gevangenis waren Japanse burgers en geen militairen. Wellicht goed om de fotogfraaf van de foto toe te voegen Gerda.
De Vijfdaagse slag van oktober 1945 was de eerste Slag om Semarang waarbij de Boeloe gevangenis een beslissende rol speelde. In de Boeloe gevangenis werd het een bloedbad waarbij een grote groep Japanse militairen door Indonesische Nationalisten werd afgeslacht.
De slachtpartij was niet de reden voor de Japanners o.l.v. majoor Kido om de Pemuda’s aan te vallen. Volgens Han Bin Siong in “The secret of Major Kido" was het bloedbad een wraakneming door de Indonesiers. Daarna volgde op 2 November de 2de Slag om Semarang.
Over het hoofd wordt gezien dat tussen de strijdende partijen de (Indo-)Europese bevolking en in mindere mate de Europese (vnl blanken) geinterneerden uit de kampen van Ambarawa slachtoffers werden van de Bersiap in Semarang.
In de periode oktober-december 1945 werden grofweg 239 personen Bersiap slachtoffer in Semarang , Tel ik daarbij het aantal vermisten op dan is een schatting van 500-600 doden en vermisten best aannemelijk.
Ondanks het gewelddadige Verzet van Japanse militairen en de inzet van het Britse leger in Semarang kwam het toch tot een groot aantal Bersiap slachtoffers. In andere grote steden zoals Batavia, Bandoeng en Soerabaja waren er geen Japanse militairen om de met de Nederlanders sympathiserende bevolking vnl Indo- Europeanen te beschermen. De bloedige gevolgen waren niet te over- en voorzien.