Het militaire hart van Nederlands-Indië lag niet in Batavia, maar in Bandoeng. Daar zat het legerhoofdkwartier en dat is in het centrum van het huidige Bandung nog goed te zien. Overal militaire gebouwen. Ooit neergezet voor het KNIL, het Koninklijk Nederlands-Indisch leger, zijn ze nu het domein van de TNI, de Tentara Nasional Indonesia.
Bandung is vooral de thuisstad van de Siliwangi-divisie – met de tijger als mascotte. De Nederlandse T-brigade van commandant Rein van Langen, de opa van Hans, koos ook voor de tijger. Voor ons verhaal zou het mooi zijn geweest als beide legeronderdelen tegenover elkaar hadden gestaan. Helaas. De Siliwangi-divisie vocht op West-Java, de T-Brigade op Midden- Java.
We doen met ons busje al filmend wat rondjes langs de complexen en Hans wandelt langs het militaire archief. Hier liggen heel wat documenten die het KNIL achterliet en er is vast wel een en ander over zijn grootvader te vinden. Tot nu toe onbereikbaar, noch voor ons noch voor andere onderzoekers. Militairen geven niet graag hun informatie prijs.
Nog een erfenis uit de koloniale tijd is de enorme Sukamiskin gevangenis. Gebouwd in 1924 en toen een wonder van moderniteit binnen het gevangeniswezen. Soekarno wordt er na zijn proces eind 1930 gevangen gezet. Het complex is nog steeds in gebruik, dus voorbij de ingang komen we niet. Maar Hans mag wel even plaatsnemen op een bankje om nog wat te bladeren in Indonesia klaagt aan!
Sukamiskin gevangenis in 1930
Mijn vader was - en veel hogere bstuursambtenaren met hem - gedurende de oorlogsjaren geinterneerd in SukaMiskin. Eens, in 1944 of eerder, probeerden wij hem te bezoeken (mijn zuster en ik hebben bij geboorte de Indon. nationaliteit - reden was dat de familie van mijn moeder aanzienlijke stukken grond in Bandung bezat en die hebben wij ge-erfd; en de oorlogsjaren brachten wij bij onze grootmoeder van moeders kant door); maar bij de ingang van het reusachtige gebouw werden we niet doorgelaten.