Bij de reis door Indonesië was er een aparte koffer voor alle boeken die we mee hadden. De fraaie Atlas van Tropisch Nederland uit 1938, romans, memoires, kopieën van kranten. Aan fotogenieke plekjes om te gaan zitten lezen geen gebrek. Met de roman Rubber tussen de rubberbomen; met Indonesia klaagt aan van Soekarno voor de deur van de gevangenis waar hij werd opgesloten; met Buiten het Gareel bij de ingang van een Taman Siswan school – de roman gaat over dit type onderwijs.
Mooie herinneringen, maar boeken brengen hun eigen problemen mee. Want hoe breng je een boek in beeld? De meeste boeken hebben een vorm die niet goed samengaat met het breedbeeld van de televisie. En hoe maak je duidelijk dat wat je hoort aan tekst een citaat is? Daar zijn aanhalingstekens voor bedacht, maar voor geluid bestaan die niet. Inmiddels zijn de eerste montageweken achter de rug. En hebben we het ‘probleem’ vooralsnog opgelost.
Hans zit op een passende locatie en leest een boek. Vaak is er een shot waarin je de omslag van dat boek ziet. Zoals bij Rubber. Op de kleine rubberplantage waar we filmden was er de rust en de ruimte om dat te doen. In de montagekamer komt editor Jouke Dubel vervolgens met een prima idee: hij laat de citaten letterlijk in beeld verschijnen. Niet als ‘gewone’ titels onderin, maar heel opvallend midden in beeld. Dat ziet er bij Rubber mooi uit en hopelijk gaat dat bij alle boeken goed werken.
We hebben nu twee citaten gedaan, maar blijft het nog even spannend. Niet altijd is de titel van het boek dat Hans leest zichtbaar. Soms was het bij de opnames te druk, was de tijd te beperkt, het licht niet goed. Het is irritant als je niet kan filmen wat je in je hoofd hebt. Maar daar zit ook een aantrekkelijke kant aan. Roeien met de riemen die je hebt levert soms onverwachte en prachtige alternatieven op.
