Bij het voorbereiden van de laatste aflevering van de serie, stuit ik op een merkwaardig boek. Oorspronkelijke titel: Westerling, guerrilla story. Het is een biografie, geschreven in 1977 voor de Franse serie Les grands Avonturiers. Avonturier, zo kan je kapitein Raymond Westerling karakteriseren. Maar zijn naam is in Nederland en zeker in Indonesië vooral gekoppeld aan oorlogsmisdaden. De biografie heeft het over ‘een fabeltje’, maar de moorden op Zuid-Celebes eind 1946 zijn toch echt feiten.
Westerling speelt in onze serie een kleine rol. Er is het nodige gemaakt over zijn optreden op Zuid-Celebes, inclusief de recente speelfilm De Oost. Kort samengevat: als commandant van het dan net opgerichte DST (Depot Speciale Troepen, de eerste Nederlandse commando’s) krijgt Westerling eind 1946 opdracht Zuid-Celebes te zuiveren van rebellen. Hoe hij dat doet is aan hem. De DST wordt vervolgens berucht door de vele standrechtelijke executies die het uitvoert.
In de serie kijken we alleen naar de laatste actie van Westerling in Indonesië, de zogenaamde APRA coup van januari 1950. APRA is de Indonesische afkorting van het ‘Leger van de Rechtvaardige Vorst’. Westerling verzamelt daarvoor een aantal ontevreden KNIL-militairen met het doel de regering van Soekarno omver te werpen. In de vroege ochtend van 23 januari trekken een paar honderd man Bandung binnen. Ze bezetten het hoofdkwartier van de befaamde Indonesische Siliwangi Divisie. Er vallen tientallen doden. Dan komt er bericht uit Jakarta: daar valt de geplande opstand in het water bij gebrek aan steun. Het APRA trekt zich terug uit Bandung, de staatsgreep gaat uit als een nachtkaars.
Westerling ‘verdwijnt’ en duikt enkele maanden later op in Singapore, waar hij van Indonesiërs niets hoeft te vrezen. Maar hoe is hij daar terecht gekomen? Wie heeft hem helpen ontsnappen? Dat is de chef-staf van het dan nog niet opgeheven KNIL, Rein van Langen. Ofwel de opa van Hans Goedkoop. Hans heeft er eerder een boekje over geschreven, zie hier. Lastig, een opa die een oorlogsmisdadiger helpt ontsnappen. Is het plichtsbesef? Solidariteit met een mede-militair? Hans piekert erover in een koffiehuis in Bandung.
In bijna alles is Westerling een tegenpool van de opa van Hans. De kapitein is een flamboyante man, die ook in latere jaren de publiciteit zoekt. Dan weer meldt hij dat de Amerikanen hem om raad vragen inzake de strijd in Vietnam, dan weer laat hij weten op weg te zijn naar een nieuwe carrière als operazanger. Ik heb moeite met de welwillende toon in sommige televisiereportages die ik in het archief vind. Westerling is daar nog net geen held. Het is een klassiek gegeven. Kleurrijke types, hoe wreed en gewelddadig ook, doen het beter in een verhaal dan rechtschapen, maar kleurloze mensen.
In de jaren negentig was ik aanwezig op Bronbeek bij de presentatie van de dissertatie van de heer De Mohr (als ik het goed schrijf) over Westerling.
Na de inleiding vroegen vele van zijn aanwezige krijgsgenoten zich af waarom hij nooit een militaire Willemsorde had ontvangen. Zij drongen er op aan dat dat alsnog zou gebeuren.
Ik heb vervolgens opgemerkt dat dat op de MW staat geschreven: voor moed, beleid en trouw.
Vervolgens gevraagd of iemand van de aanwezigen mij daarover wat Westerling betreft nader kon inlichten. Er viel slechts een doodse stilte en de inleider besloot over te gaan tot de orde van de bijeenkomst....
Waar ik eigenlijk nog steeds op wacht is een documentaire over een proces tegen Raymond Westerling naar voorbeeld van een Volkstribunaal, laat Neurenberg en Tokio maar achterwege. Een proces alwaar zijn optreden tegen de locale bevolking in het middelpunt staat.
Geef Westerling toch eindelijk een eerlijke kans om zichzelf te verdedigen. Op zo’n proces kunnen alle tucht- en strafrechterlijke argumenten op afgewogen manier aan bod komen.
Geef hem de Landsadvocaat van Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn als verdediger en laat Mevr. Zegveld als aanklager optreden. De rollen zijn dan omgedraaid.
Dat kan best een dramatische zaak worden waarvan de uitkomst niet bij voorbaat vaststaat.
Laat naar goed Nederlands gebruik een talkshow als rechter over hem oordelen. Zodoende kan een einde komen aan alle mythes over hem.
Het historisch onderzochte, enig juiste verhaal over Westerling staat beschreven in het boek: "Het pijnlijke afscheid van de Indische Archipel"", auteurs o.a. Bauke Geersing. Ook over andere bevooroordeelde zaken zonder historisch onderzoek geeft dit boek grondige informatie. Zeer aan te bevelen! De opa van Hans was in genen dele een oorlogsmisdadiger. Hij vervulde een dure plicht!