Onze serie heeft de opa van Hans Goedkoop als rode draad, maar er komen heel wat meer opa’s aan bod. Vandaag praat Hans met de kleinzoon van gouverneur-generaal Bonne de Jonge. Die was de hoogste gezagsdrager in de kolonie van 1931 tot en met 1936. Economische crisistijd, groeiend nationalisme –volgens kleinzoon Willem had zijn opa het niet makkelijk. Ik schreef eerder over diens memoires, zie hier.
In het huis in Ubud, Bali, liggen de fotoboeken van de Indische tijd op een lange tafel. Ze zijn samengesteld door de vader van Willem. Klassieke familie albums, maar toch ook niet helemaal. Weinig families hebben paleizen met een hofhouding, weinig families zullen reizen naar alle uithoeken van de archipel hebben gemaakt.
De opvattingen van De Jonge waren ronduit conservatief. Hij werkte graag samen met de lokale Javaanse adel, van mensen als Soekarno, Hatta of Sjahrir moest hij weinig hebben. Zelfstandigheid, laat staan onafhankelijkheid, daar was de kolonie nog lang niet aan toe. Kleinzoon Willem wil het beleid van opa niet verdedigen, maar merkt op dat ook een gouverneur-generaal een ambtenaar in dienst van de Nederlandse regering was en beleid uitvoerde dat in Den Haag was bedacht.
Het gesprek in Ubud is het laatste dat we in Indonesië voeren. Einde van mijn dagelijkse verslagen. Ik blijf nog even hier, met een persoonlijke missie: het beklimmen van de vulkaan Ciremai. Iets meer dan 3000 meter en uitkijkend over Linggarjati. Dat is het stadje van het akkoord dat half november 1946 werd bereikt tussen Nederland en de Republik Indonesia. Het akkoord waarmee de twee partijen vreedzaam elk hun eigen weg hadden kunnen gaan. Hadden, want het werd toch oorlog. De koloniale geschiedenis als ‘treurspel van gemiste kansen’ om journalist en politicus Jacques de Kadt aan te halen.
Hoop dat de jaarwisseling goed is verlopen. Alle goeds voor 2023!
Kan je nog veel meer vertellen over de GG en zijn nazistische ideeën. Ken goede vrienden van zijn zoon "Jantje". Een "Gele rijder"uit Nederland. Elite corps met allemaal dubbele namen. Niet vergeten dat hij Jonkheer was... Later meer.
Was volgens de kleinzoon van De Jonge “een Gouverneur-Generaal GG een ambtenaar in dienst van de Nederlandse regering en beleid uitvoerde dat in Den Haag was bedacht”? Ik betwijfel het. De werkelijkheid zag er wat genuanceerder uit .
Want welke ambtenaar als de Jonge was voordat hij GG werd een tijdlang directeur van de Koninklijke Nederlandse Shell, die aanzienlijke belangen had in Nederlands-Indie?
De Gouverneur-Generaal was weliswaar verantwoording schuldig aan de Minister van Kolonien, maar die relatie had in de 20ste eeuw meer het karakter van twee handen op één buik. Tijdens het bewind van de Jonge (1931-1936) waren zijn voorganger De Graaff en later Colijn Minister van Kolonien,
De Indische Staatsregeling 1925 gaf in navolging van het RegeringsRegelement uitzonderlijke bevoegdheden aan een ambtenaar en Landvoogd (onder-koning) in Nederlands-Indie.
Want welke ambtenaar
- was Hoogste bestuurder EN opperbevelhebber van het leger (KNIL)
- had Exorbitante rechten zoal het recht om personen die een gevaar waren voor de openbare orde het verblijf in bepaalde gebieden van de kolonie ontzeggen en te verbannen. Het betrof hier een “BESTUURLIJKE" maatregel die de GG niet hoefde te motiveren en waartegen geen beroep mogelijk was.
Maar GG de Jonge ging veel verder: hij gaf zichzelf de bevoegdheid om post-, telefoon- en Telegraafverkeer te controleren en geheel eigenmachtig Verenigingen te verbieden . Nederlands-indie begon steeds meer de karakteristieken van een politie-staat te vertonen, vgl de situatie in Nazi-Duitsland van Hitler en het fascistisch italie van Mussolini. Het is niet verwonderlijk dat De Jonge tot twee maal toe de NSB-leider A.A. Mussert, in audïentie ontving, let wel de NSB was geen politiek partij in Nederlands-Indie. De Jonge noemde de Nationaal-Socialist en fascist Mussert “een fatsoenlijke, goedwillende man, maar niet uit het hout gesneden om een leidersrol te vervullen
Legendarisch en karakteristiek is de uitspraak van GG De Jonge :
“Ik meen dat wij nu 300 jaren hier in Indie hebben gearbeid, er nog wel 300 jaar bij moeten komen , aléér Indie misschien voor een vorm van Zelfstandigheid rijp zal zijn”.