Met een nieuwe blik kijk ik sinds enkele dagen naar de beelden die de bruggen sieren bij mij in de buurt. Het is de stijl van de Amsterdamse School, dat weet ik. Maar dat er zoveel Indische invloed in de Amsterdamse School zit, dat leer ik in Museum ’t Schip. Daar is op dit moment een tentoonstelling rond dit thema, zie hier, met afgelopen week de vertoning van een film met toelichting van de presentator.
‘Schitterend’, hoor ik herhaaldelijk twee dames achter mij fluisteren tijdens de vertoning. Ze hebben gelijk. De schoonheid van de patronen is soms adembenemend, of het nou gaat om het metselwerk in baksteen, het vlechtwerk van manden of de figuren op batikdoeken. Frans Leidelmeijer is de man die in de film met groot enthousiasme en dito deskundigheid de kijker langs vele voorbeelden leidt van de wisselwerking in de kunst tussen Indië en Nederland in het begin van de 20ste eeuw. Kruisbestuiving is de titel van zijn film, de eerste van wat een trilogie moet worden. De opnames zijn gemaakt in Nederland. Frans is onlangs op Java geweest om daar een vervolg te filmen, ik kijk uit naar het resultaat.
boekomslagen van ontwerper Chris Lebeau
Hoe zit het in onze serie met de wisselwerking tussen kolonie en moederland? Wij zijn vooral gericht op maatschappelijke ontwikkelingen in de periode 1900-1950. Wie laat zich op dat terrein door wie beïnvloeden? Het is een heftige, deels theoretische discussie in kringen van historici en die is moeilijk in een televisieserie te passen. Daar komt bij dat wij graag ooggetuigen of nazaten aan het woord laten. Wat dan opvalt is dat in deze tijd het Indische verleden in Nederland sterker leeft dan in Indonesië. Het maakt de vraag over invloed en wisselwerking nog lastiger te beantwoorden.
Misschien is het de ironie van de geschiedenis. Het moederland wilde vanaf 1900 graag een stempel op de kolonie drukken. Van infrastructuur tot ‘beschaving’, soms met goede bedoelingen, maar altijd ook om macht te behouden. Die macht, dat liep tenslotte spaak. Vervolgens heeft het koloniale verleden onmiskenbaar een stempel op het moederland gezet. Van trauma’s bij uitgezonden soldaten tot een grotere veelkleurigheid van de samenleving. Zeker dat laatste maakt Nederland in mijn ogen mooier. Het zorgt letterlijk voor meer kruisbestuiving, meer schoonheid. Net als de Indische patronen op de bruggen in mijn eigen buurt.
