Project 2021

‘Zij had zo’n hekel aan kou’, zegt Frits Manduapessy over zijn moeder, ‘Ze was nooit happy hier.’ Het gezin Manduapessy kwam op 17 mei 1951 aan in Nederland. Frits was vier maanden oud. Hij woont nu al bijna vijftig jaar in Rotterdam. Met zijn vrouw Jannie staat hij op een van de foto’s die sinds afgelopen vrijdag te bekijken zijn op de Lloydkade in zijn stad. De plek is gekozen omdat hier in 1951 het merendeel van de schepen afmeerde met militairen van het voormalige KNIL, het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger. ‘U blijft hier maar even’, werd de militairen, merendeels van Molukse afkomst, verteld. ‘Ik ben hier nog steeds!’, zegt Josef Mainake, die op 5 juni 1951 aankwam, 19 jaar oud. Ook zijn foto staat op de Lloydkade. Ook hij woont al bijna vijftig jaar in Rotterdam.

De Lloydkade is klassiek Rotterdam: alles ademt ruimte. Op de brede rivier zie je de grote zeeschepen aankomen, in heden en verleden. Geschiedenis zonder toegangskaartje, dat is altijd mooi.

De tentoonstelling heet Lain Sayang Lain, wat wordt vertaald als ‘Wij kijken naar elkaar om’. Het is een initiatief van Rotterdamse Molukkers, dat wordt bij de opening expliciet gezegd. Begin oktober zou op de Lloydkade een grote herdenking plaatsvinden, maar die werd afgelast vanwege heftige onmin in de Molukse gemeenschap. Lain Sayang Lain is kleinschalig, er zijn bij de opening een kleine honderd mensen. Het is een vervolg op een fototentoonstelling afgelopen zomer in voormalig kamp Vught, waar in 1951 veel Molukkers werden ondergebracht. Voor beide projecten maakte Suzanne Liem de foto’s en Sylvia Pessireron de tekst. Suzanne Liem had eerder al een prachtige fotoserie over (klein)kinderen van hoofdrolspelers in het conflict tussen Nederland en Indonesië. Die werd gepubliceerd in dagblad Trouw en is hier terug te vinden.

Ik ga naar de Lloydkade omdat onze redactie is begonnen aan twee programma’s over de nasleep van de koloniale oorlog. De grote serie staat nog steeds in de koelkast omdat we niet in Indonesië kunnen filmen. Maar we nemen een voorschot, met een tweeluik dat komende februari zal worden uitgezonden. Aanleiding is de presentatie van het grote onderzoek van het NIOD en andere instituten over de gebeurtenissen in Indonesië tussen 1945 en 1950 (zie hier). De foto’s op de Lloydkade kunnen het decor worden voor een vraaggesprek over ervaringen van Molukkers na hun komst naar Nederland. Hans Goedkoop staat in de startblokken en ik ben blij dat we weer kunnen filmen.

Verder westelijk op de Lloydkade staat nog een serie grote foto’s van Molukkers. Met citaten. De mooiste is wat mij betreft: ‘Als je het verleden niet kent, verdwaal je in de toekomst.’ Die is van Geronimo Tuhumena. Zijn verhaal, en dat van de anderen in dit project, is hier te beluisteren. Na de opening van Lain Sayang Lain loop ik terug naar het Centraal Station van Rotterdam. Langs het nieuwe depot van museum Boijmans Van Beuningen, dat deze zelfde dag is geopend door de koning. Het heeft niets met Indië van doen, maar het gebouw is zo wonderschoon dat ik afsluit met een foto van deze nieuwste architectonische parel in de stad.