Er breekt een tussentijd aan. Nee, de serie is nog lang niet klaar. Maar zo langzamerhand hebben mijn collega’s en ik het grootste deel van wat we in Nederland kunnen filmen achter de rug. Het wachten is op reizen naar Indonesië. Met vaccinaties. De situatie rond corona is daar zeker zo ernstig als hier, dus voorlopig moeten we pas op de plaats maken. Verlangend naar het uitzicht op de vulkaan Ciremai bij Linggadjati bijvoorbeeld, waar ik eerder was omdat die plek symbool staat voor de goede wil die aan beide zijden bestond.
Ik blijf doorlezen, de ‘bibliotheek van Hans’ (zie eerder blog) is nog lang niet vol. Het liefst boeken uit de tijd zelf, zowel romans als non-fictie. Gebeurtenissen van toen, in het taalgebruik van toen, dat blijft me fascineren. Ik lees David van Reybrouck’s Revolusi - met veel plezier. Maar het is zijn visie op wat er is gebeurd, niet de pure, rauwe en soms ondoorgrondelijke werkelijkheid van toen. Die vind ik uiteindelijk spannender. ‘Gebruik altijd de originele bronnen’ zo leerde ik al als geschiedenisstudent. Niks intrigerender dan de krantenkoppen die ik tegenkom in Delpher, de onvolprezen website met miljoenen pagina’s uit Nederlandse kranten.
Zeker zo spannend zijn nog levende ooggetuigen. Persoonlijke herinneringen kunnen vertekend zijn, maar ze brengen een vervlogen tijd wel tot leven. Revolusi maakt er dankbaar gebruik van en ook wij doen dat straks. Op mijn laatste draaidag van dit jaar waren we op bezoek bij twee mannen, dienstplichtigen van toen. Klaas Feenstra, geboren in 1927, weigerde naar Indonesië te gaan en deed ruim vier jaar vervangende dienstplicht. Jan Verdonschot, uit 1926, ging wel en zag veel, als hospik.
Er zijn mooie anekdotes. Feenstra vertelt over het werk in de Lauwerpolder, in het hoge noorden. De weigeraars moeten er aardappels rooien, de boerenzoons en knechten die normaal dat werk doen, zijn naar Indonesië gestuurd. Verdonschot merkt dat er meer is dan de simpele ‘inlander’. Sommige Indonesiërs beheersen de spelling van het Nederlands beter dan zijn medesoldaten. Hij krijgt oog voor het vrijheidstreven van de bevolking. Tegelijk vindt hij het moeilijk te verkroppen als in Semarang zijn geliefde Tijgerclub door het Indonesische leger wordt overgenomen, na de soevereiniteitsoverdracht eind 1949. Een biertje drinken met de vijand, dat gaat zo makkelijk nog niet. Het gebouw staat er nog altijd en we willen er straks zeker gaan filmen – deze pleisterplaats van de Tijgerbrigade waarover de opa van Hans het commando voerde.
Tot slot, bij dit het laatste bericht van 2020, een afbeelding die ik toegestuurd kreeg van Maria en Jan van Dullemen. Een mooi inkijkje in het jaar 1938. De kerstkaarten moesten voor 11 december op het vliegveld zijn en je moest er minimaal 40 cent extra voor betalen. Volgens de CBS-tabel van prijzen uit het verleden zou dat nu bijna 9 euro zijn. Per kaart! Dan zijn de huidige decemberzegels wel een vooruitgang.
Zeer interessant. Maar misschien ook nog e in Engeland wonende ex-BL-bibliothecaris/onderzoeker Jaap Harskamp. Hij schreef verschillende boeken. Het laatste is net uit. Dit zijn ze:
Harskamp, Jaap -- The Indonesian Question. An Annotated Catalogue of Primary Materials Held in the British Library. 2001.
Harskamp, Jaap (samensteller) (F2) – In Gruis. Een anthologie van gedichten betreffende de conflictjaren. 2018
Harskamp, Jaap (samensteller). Het Indonesische Decor in Gruis. Een Analogie van Gedichten betreffende de Conflictjaren. (voorwoord Peter Schumacher) Eind 2020
Als je meer over Harskamp wilt weten, laat me weten.
Goed (in ieder geval beter) nieuw jaar.
Peter
Wat hebben je tot dusver verschenen nieuwsbrieven een verhelderend inzicht gegeven over de ontwikkelingen tussen Nederland en Indonesie.
Na meer dan 70 jaar kijk ik daar met grote belangstelling op terug
Een verrijking !
Zie met spanning uit naar de uiteindelijke
documentatie/uitzending Alle goeds voor het jaar 2021
J.Bragt indieveteraan 2-5-6- R.I.
Heel veel complimenten voor jullie zoektocht en de resultaten die jullie met ons hebben willen delen. Jammer dat het nu stopt. Hoopvol, dat het tijdelijk is. Van onschatbare waarde voor iedereen die lang in het halfduister tastte over zaken. Zonder he multimediamogelijkheden van nu was er toen, weinig samenhangende en heldere informatie te krijgen. Nu jullie deze bronnen beter en meer ontsloten hebben, kunnen we het mogelijk een betere plek geven, Wellicht eerst in een breder perspectief om mentaal ook hier verder mee te kunnen gaan. Ik hoop dat dit onderzoek verplichte kost wordt bij de canon geschiedenis in scholen en voortgezette opleidingen. Met heel veel respect en dank voor jullie werk! Prettige feestdagen en geniet van de toekomst met nieuwe verhalen.
Ik ben hier in Nl iemand tegengekomen die twee kanten heeft meegemaakt en nu in Indonesië woont.
Riekje Hoffman
Gerda, ik lees je blog met veel plezier.
Jullie allen een heel goed en vooral gezond 2021, het kan alleen maar beter worden. Veel succes met het afmaken van de serie, inmiddels zijn we heel nieuwsgierig.
Groet, Ernie
jaa ook ik volg uw blog met veel belangstelling/Ook beste wensen voor uw allen in europa en indonesia voor een voorspoedig einde aan die covid epedimie///
de controleur was niet 10, maar 18.
de kans is groot dat hij niet naar school is gegaan, maar als 8 jarige leerling-ambtenaar werd, en zo leerde lezen en schrijven. voor zover we weten was dat bij prams vader die uiteindelijk rechter, het geval. bonne nuit, tessel
ken je het boek van soewarsi poespito over de wilde scholen.
heel intrigerend ik heb haar nog ontmoet samen met haar hollandse vrouw, heel indonesisch, iedereen wist van het liefde, maar daar sprak je niet over.
verder heb ik ooit de bundel bruidstraantjes gemaakt met o. a een artikel over bruidstraantjes; de bruid komt aan, met de handschoen getrouwd en ziet op het erf van haar man een inheemse vrouw bezig zijn, vaak met kind.
in prams familie kwam het ook voor een javaanse oom werd als controleur de binnenlanden in gestuurd, hij was 10, hij rkeeg van zijn nogal deftige ouders een 'meid'zodat hij niet naar de hoeren zou gaan. hij werd verliefd en ze kregen een kind. toen kwam de echte bruid die voor hem gearrangeerd was. hij bouwde voor zijn njai een mooi (buurhuis) en gaf het kind een schitterende bruiloft. de wettige echtgenote ontplofte.
die njais waren dus ook een inheems gebruik. ok, en nu dus geduld tot het vaccin er is.dag tessel
Dag allen, eerst een gezond 2021 en hopelijk visa! Er is nog veel te vertellen, vermoed ik. Denk erover na. ""Revolusi"": vlotte pen, maar echte balans mis ik. Waardevol document zeker. Alternatief moet mogelijk zijn als visa niet doorgaan.
Succes en hartelijke groet voor allen, Jetty
Ik volg je blog met veel belangstelling.
Mijn beste wensen voor een gezond 2021 waarin jullie in Indonesië kunnen gaan filmen!