Project 2021

De hitte van de tropen, je komt het in vooroorlogse romans veelvuldig tegen. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw menen artsen dat met name Europese vrouwen zich daar niet aan kunnen aanpassen. Zij dienen regelmatig de koelte op te zoeken. In de tropen betekent dat: de hoogte in. In de bergen van Java komen luxe hotels, waar het voor de koloniale elite goed toeven is.

Ik hoor dit in Leiden, tijdens een lezing met de titel Colonial Tourism in South East Asia. Het is er een van maar liefst 550 lezingen, allemaal in het teken van de 11de editie van de International Convention of Asia Scholars. In het centrum van Leiden zie je overal mensen lopen met een naamkaartje aan een rood lint om hun hals. Collega Olaf en ik horen veel zinnige informatie en leggen contacten voor de toekomst. Er zijn trouwens ook slaapverwekkende lezingen, sommige wetenschappers beheersen het presenteren van hun onderzoek niet. Dat blijft jammer.

De luxe berghotels op Java zijn onderdeel van het koloniale systeem, zo stelt Arnout van der Meer. Hij is verbonden aan de Amerikaanse Colby University en is een onderzoek gestart naar de hotels. Waar stonden ze, wie kwamen er, wat gebeurde er en wie bepaalde dat? Ik vraag me af of de grootouders van Hans ook de bergen introkken, op zoek naar koelte. Ze zijn beiden geboren op Java, dus ze zijn vast wel gewend aan tropische hitte. Maar de luxe berghotels zijn tegelijk de aangewezen plekken voor vakanties van de koloniale bovenlaag. Dus wie weet zijn er familiefoto’s, uit Grand Hotel Lembang of Sindanglaya. Beiden ogen in ieder geval aantrekkelijk. 4200 Voet is bijna 1300 meter.

Tegenwoordig gaat de Indonesische elite naar die hotels. En dat deden ze eigenlijk al vanaf het begin, zo vertelt Van der Meer. In de koloniale pers is er verontwaardiging als in mei 1920 Tjokroaminoto, de leider van de Sarekat Islam (de politieke vereniging op Islamitische grondslag die in 1912 is opgericht), vanwege zijn gezondheid korte tijd verblijft in het bekende bergoord Tosari. En dan weet hij ook nog de werkers daar zo ver te krijgen dat ze gaan staken! Voor Van der Meer is deze gebeurtenis symbolisch voor het koloniale hotelwezen. Dat afficheert zich graag als toevluchtsoord voor alle bedreigingen die er uitgaan van de inheemse samenleving.

Er zijn nog twee andere lezingen in het kader van Colonial Tourism. Duidelijk wordt dat Nederlands-Indië zich in de jaren dertig op de kaart wil zetten als een ideale bestemming voor reizigers uit bijvoorbeeld de Verenigde Staten. Maar ook voor Japanners. Daar valt veel over te vertellen, dat komt nog. Ik hou het hier op een prachtig affiche dat het toerisme op Java moet bevorderen.